W sierpniu 2022 roku Polska i pozostałe państwa unijne wdrożą dyrektywę  „work-life-balance”, która umożliwia dwumiesięczne urlopy rodzicielskie wyłącznie dla ojców. Obecnie polskie prawo pozwala na dzielenie urlopu rodzicielskiego pomiędzy obojga rodziców. Trwa zagorzała dyskusja na temat implementacji dyrektywy do polskiego prawa. Na ostateczne ustalenia pozostał rok.

O samej dyrektywie

Głośny dokument (2019/1158) Parlamentu Europejskiego i Rady UE określa minimalne wymagania dotyczące urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu opiekuńczego. Omawia także elastyczną organizację pracy dla osób będących rodzicami lub dla opiekunów. Głównym założeniem dyrektywy jest ułatwienie rodzicom i opiekunom godzenia życia zawodowego z prywatnym.

Założeniem tego przepisu jest zapewnienie przez każdy kraj Unii Europejskiej co najmniej 4 miesięcy urlopu rodzicielskiego. Urlop ten może wykorzystać, nie tylko matka, ale i ojciec dziecka. Dyrektywa musi zostać zaimplementowana przez Polskę najpóźniej do 2 sierpnia 2022 roku.

 

Najważniejsze postulaty dyrektywy:

Urlop ojcowski

Państwa członkowskie wprowadzają niezbędne środki w celu zapewnienia, aby ojcowie lub, w przypadku i w zakresie przewidzianym przez prawo krajowe, równoważni drudzy rodzice, mieli prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze dziesięciu dni roboczych […]. Prawo do urlopu ojcowskiego nie jest uzależnione od wcześniejszego okresu pracy ani stażu pracy. Prawo do urlopu ojcowskiego jest przyznawane niezależnie od stanu cywilnego lub rodzinnego pracownika […].1

Urlop rodzicielski

Państwa członkowskie wprowadzają niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy pracownik miał indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego. W wymiarze czterech miesięcy do wykorzystania przed osiągnięciem przez dziecko określonego wieku, maksymalnie ośmiu lat […]. Państwa członkowskie zapewniają, by dwa miesiące urlopu rodzicielskiego nie podlegały przeniesieniu.1

Urlop opiekuńczy

Państwa członkowskie wprowadzają niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy pracownik miał prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze pięciu dni roboczych w roku. Państwa członkowskie mogą określić dodatkowe szczegóły dotyczące zakresu i warunków urlopu opiekuńczego, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką […].1

Polska debata o wdrożeniu dyrektywy 

Obecnie w naszym kraju trwa intensywna debata na temat implementacji dokumentu unijnego o „work-life balance”. Przypomnijmy, że teraz urlop macierzyński wynosi 20 tygodni, a urlop rodzicielski 32 tygodnie. Statystycznie, do tej pory, obydwa urlopy w Polsce wykorzystuje w większości mama.

Tak więc, wdrożenie legislacji będzie skutkować zwiększeniem roli zatrudniających w kwestii umożliwienia ojcom łączenia roli pracownika i opiekuna dziecka i zachęceniem kobiet do powrotu do zawodu.  Pojawiają się liczne głosy krytyki na temat nałożonego obowiązku urlopu rodzicielskiego na ojca. Sceptycy uważają, że obowiązkowy urlop taty spowodować może zmniejszenie jego dochodów, często będących kluczowymi w utrzymaniu rodziny.

W celu wypracowania rekomendacji dla Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, w styczniu br. powołana została Fundacja Share The Care – Rada Programowa. W skład Rady wchodzą ekonomiści, prawnicy, psycholodzy, przedstawiciele biznesu i organizacji pozarządowych. Wszyscy oni próbują wypracować optymalny wariant wdrożenia dyrektywy UE „work-life balance” w Polsce.

W dyskusję nad nowa dyrektywą włączyła się nasza Fundacja Rodzic w mieście. Realizując kilka ważnych projektów, głośno mówimy o potrzebach rodziców i ich pełnym prawie do godzenia pracy zawodowej i rodzicielstwa. Współpracujemy z instytucjami administracji publicznej, działamy w Komisjach Dialogu Społecznego i chcemy współtworzyć prawo przyjazne dla rodziców. Przekonujemy środowisko biznesu, że tworzenie programów wspierających rodziców to korzyść nie tylko dla społeczeństwa, ale także dla pracodawcy. Promujemy dobre praktyki firm odpowiedzialnych społecznie, które mierzą się z wyzwaniem zarządzania pracownikami-rodzicami. Niedawno opublikowaliśmy raport z badania „Macierzyństwo a aktywność zawodowa”.

Rodzice pracują i wychowują

W ramach naszego projektu „Pracuję i wychowuję” rozmawiamy z pracującymi rodzicami na temat dyrektywy.  Chcemy poznać ich oczekiwania i obawu związane z implementacją tego dokumentu. W celu uzyskania ich opinii  przygotowaliśmy  ankietę [dostępna tutaj], na podstawie której chcemy poznać punkt widzenia aktywnych zawodowo ojców i matek na temat wdrożenia w życie “work-life balance”.  Zapraszamy także na  debatę dotyczącą nowej dyrektywy i rozwiązań z zakresu dzielonych urlopów rodzicielskich. W debacie udział wezmą przedstawiciele środowisk społecznych, organizacji pozarządowych i  organów opiniotwórczych.

Podczas debaty porozmawiamy o dyrektywie unijnej work-life balance, która nakłada na państwa członkowskie m.in. obowiązek wprowadzenia 2-miesięcznego urlopu rodzicielskiego tylko dla ojców. Zastanowimy się jak przygotować rodziców i pracodawców na zmianę w prawie do urlopów, aby zarówno rodzice jak i zatrudniający nie bali się tych zmian i z nich korzystali. Opowiemy o dobrych praktykach CFR, w tym o wspieraniu rodziców w firmach oraz o potrzebach i oczekiwaniach rodziców względem dyrektywy. Podczas debaty chcemy także zebrać rekomendacje dla rządu na dalsze działania i zachęcić do przeprowadzenia kampanii społecznej, która pokaże rodzicom i pracodawcom korzyści wynikające z dyrektywy.

Program debaty

9.00-9.20 powitanie gości i wprowadzenie do debaty

9.20 – 10.30 I panel: Dyrektywa work-life balance: obawy pracodawców; dobre praktyki w firmach:

• obawy pracodawców związane z obowiązkowym urlopem tacierzyńskim
• dobre praktyki firm w zakresie CFR, które wspierają pracujących rodziców
• rola zatrudniających w decyzji rodziców o urlopie rodzicielskim
• funkcja pracodawców w kształtowaniu polityki demograficznej
• równe szanse w zatrudnianiu matek i ojców.

10.30-10.50 dyskusja, pytania

10.50 – 11.15 przerwa kawowa

11.15 – 12.30 II panel: Potrzeby  i oczekiwania rodziców względem dyrektywy work-life balance:

• skutki ekonomiczne nałożenia obowiązkowego urlopu tacierzyńskiego
• obawy na temat zmniejszenia dochodów w rodzinie a zmniejszenie długofalowego bezrobocia wśród kobiet
• głos rodziców w sprawie dyrektywy – ankieta Fundacji Rodzic w mieście jak komunikować o dyrektywie
• kampanie społeczne na temat dyrektywy – rekomendacje dla rządu na dalsze działania

12.30-12.50 dyskusja, pytania

12.50-13.30 podsumowanie i zamknięcie debaty

Zapisy tutaj: Debata – Pracuję i wychowuję Pracuję i wychowuję (pracujeiwychowuje.pl)

źródło: Pixabay

A co na to mama?

Dwumiesięczny niezbywalny urlop rodzicielski dla ojca na pewno ma duże plusy, ale ma też pewne minusy. Opieka ojca nad dzieckiem może wiązać się z obniżeniem dochodu w rodzinach utrzymywanych w większości przez mężczyzn.

Przedstawicielki Kongresu Kobiet przypominają, że kobiety w Polsce zarabiają średnio 80% wynagrodzenia mężczyzn, a w sektorze prywatnym różnica w zarobkach jest jeszcze większa, zarabiają one średnio 70% wynagrodzenia mężczyzn. Przy założeniu, że wraz z implementacją dyrektywy o „work-life balance” urlop tacierzyński nie będzie w 100% płatny, istnieje ryzyko zmniejszenia dochodów w rodzinie w momencie, gdy ojciec skorzysta z przysługującego mu prawa i na minimum dwa miesiące zaopiekuje się dzieckiem w domu.

Wynagrodzenie mojego męża jest wyższe od mojego wynagrodzenia aż o połowę! Trudno jest mi wyobrazić sobie rodzinną sytuację ekonomiczną, w momencie, kiedy mój małżonek zdecyduje się na kilkumiesięczny pobyt w domu i przejęcie opieki nad naszym dzieckiem. Nasze dochody zdecydowanie obniżą się. – zaznacza Kasia, mama tygodniowego Nikodema.

W debacie o dyrektywie, ważne jest  zdanie rodziców zwłaszcza na temat kwestii ich wynagrodzenia podczas korzystania z urlopu rodzicielskiego. W Polsce to głównie ojcowie są odpowiedzialni za utrzymanie domu i rodziny. Z wielu badań naukowych, a także z różnych raportów wykonanych przez instytucje zajmujące się tematyką rodzicielstwa wynika, że aby ojcowie chcieli w pełni skorzystać z przysługującego im urlopu rodzicielskiego, potrzebna jest znaczna rekompensata ich dochodu.

Sytuacja kobiet

Nie zapominajmy jednak, że wdrożone zasady dyrektywy “work-life balance” mogą przynieść także wiele korzyści. Wprowadzone zmiany mogą poprawić sytuację kobiet- matek na rynku pracy, gdyż dadzą dostęp do rozwiązań zapewniających  równowagę pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym. Taka równowaga możliwa będzie poprzez podział obowiązków rodzicielskich pomiędzy tatę i mamę, a także  zapewnienie rozwiązań ułatwiających elastyczne wykonywanie pracy.

W perspektywie długofalowej ta zmiana może okazać się korzystna dla kobiet, które szybciej wrócą na rynek pracy i nie będą postrzegane jako “pracownik wyższego ryzyka” ponieważ teraz także ojcowie będą tymi osobami, które mogą “zniknąć” z pracy aby zająć się dzieckiem. Łatwiejszy powrót kobiet-mam do zawodu to także powrót na rynek pracy specjalistek, ekspertek, pracownic z dużym doświadczeniem, które musiały zrezygnować z pracy na rzecz opieki nad dzieckiem. Szybszy powrót mam do pracy to także sposób na zmniejszenie luki płacowej oraz zmniejszenie ryzyka długotrwałego bezrobocia występującego wśród kobiet. W przyszłości kobietom-pracownikom przysługiwać będzie wyższa emerytura.

Kwestii, które trzeba i należy poruszać w odniesieniu do dyrektywy “work-life balance” jest wiele. Ważnym jest, aby ten istotny temat omawiany był nie tylko przez polityków, ale także przez osoby, których ta dyrektywa dotyczy, czyli rodziców. I my jako Fundacja “Rodzic w mieście” do takiej debaty zapraszamy.

Fundacja Rodzic w mieście

Bibliografia/źródła:

1. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L1158 , 14.07.2021

2. https://sharethecare.pl/projekty/dyrektywa-work-life-balance/ , 15.07.2021

3. https://www.prawo.pl/kadry/urlop-rodzicielski-ojcowie-coraz-chetniej-korzystaja-zus,376425.html , 15.07.2021

4. https://baza-wiedzy.bhpin.pl/dyrektywa-work-life-balance/ , 15.07.2021

5. https://sharethecare.pl/projekty/teamfirma-diagnoza-rownosci-rodzicielskiej-w-miejscu-pracy/ , 15.07.2021

6. https://feminoteka.pl/kraje-z-najlepiej-platnymi-urlopami-ojcowskimi/ , 15.07.2021

7. https://for.org.pl/pl/a/5607,analiza-cep-work-life-balance-directive , 16.07.2021

8. https://oko.press/polskie-kobiety-dostaja-20-proc-mniej-od-mezczyzn/ , 16.07.2021

9. https://sharethecare.pl/wp-content/uploads/2021/07/Rekomendacje-Rady-Programowej-Fundacji_dyrektywa-WLB.pdf , 16.07.2021